Henk Markerink – Directeur Johan Cruijff ArenA – wilde een van de meest duurzame en innovatieve stadions ter wereld te maken

Geboorte van Breikers
Henk blikt terug op de begintijd van Breikers. “Via het beleid van de Rijksoverheid, Beter Benutten, wilden we toe naar een gedragsverandering van het woon-werkverkeer. Immers, we kunnen wel wegen blijven bouwen, maar zolang iedereen elke dag maar weer op dezelfde tijd in de auto blijft stappen, zit dat wegdek zo weer vol. Er moest dus een gedragsverandering in het bedrijfsleven plaats gaan vinden, via werkgever naar werknemer. De Rijksoverheid zocht hiervoor contact met het bedrijfsleven en Beter Benutten klopte aan bij VNO-NCW en ORAM, de ondernemersorganisaties in de MRA. Binnen mijn rol als bestuurslid bij VNO-NCW werd ik door Marry de Gaay Fortman, toentertijd voorzitter van VNO-NCW, gevraagd plaats te nemen binnen het bestuurlijk trio van Beter Benutten, samen met de minister van Infrastructuur en Waterstaat in Den Haag.

Het vraagstuk dat opgelost diende te worden: hoe kun je gedragsverandering bewerkstelligen bij werkgevers en -nemers?”

Brug slaan
Vervolgens is Beter Benutten met verschillende partijen om tafel gaan zitten en heeft gekeken hoe ze een nieuw orgaan in het leven konden roepen dat een brug zou kunnen slaan tussen dit overheidsbeleid en de werknemer via de werkgever. “Een lastig proces waar veel communicatie en actie bij komt kijken”, zo blikt Henk terug. “In de eerste instantie hebben we het idee vormgegeven met externe consultants. Al snel bleek dat het plan aansloeg en dat diverse grote werkgevers mee wilden denken over het vraagstuk hoe we mensen uit de auto, in het OV en op de fiets konden krijgen. Het bedrijfsleven had nog niet eerder bij hun rol hierin stilgestaan, maar stond open voor anders reizen, thuiswerken en flexibele werktijden. Dit met als winst; vermindering van CO2-uitstoot, vitalere werknemers en minder tijdsverspilling in de file. We kregen signalen dat werkgevers meer dan bereid waren om met ons mee te denken. Dit was het moment dat we Breikers hebben opgericht met sinds september 2018 directeur Rein Aarts, de intermediair tussen werkgevers enerzijds en het overheidsbeleid anderzijds. Rein en zijn team hebben een brugfunctie tussen publiek en privaat waardoor zaken in beweging komen.”

Scala van werkzaamheden
Breikers gaat niet alleen over het beter benutten van het wegennet, maar zet vooral in op een beter milieu, vitaliteit en gezondheid. Henk: “Met het geld van de overheid kunnen we gedragsverandering realiseren. En daar zijn we sinds 2015 driftig mee bezig. Het scala van de werkzaamheden is sinds de dag dat we Breikers opgestart hebben ook verbreed. Kijk bijvoorbeeld naar het onderwijs; leerkrachten trekken de stad uit vanwege de krapte op de Amsterdamse woonmarkt, maar hoe zorgen we ervoor dat het woon-werkverkeer zo soepel mogelijk in deze sector verloopt? Ook die vragen komen bij Breikers terecht en ook hier vult de stichting het gat tussen publiek en privaat.”

Masterplan
Binnen zijn rol als voorzitter van VNO-NCW is Henk op dit moment druk bezig met een masterplan voor Zuidoost, geïnitieerd door burgemeester Femke Halsema, gemeente en overheid. In dit plan worden sociaal maatschappelijke problemen op het gebied van wonen, werken, openbare orde en veiligheid en onderwijs aangepakt. “Hierin willen we net zo te werk gaan als bij Breikers: een brug slaan. In dit geval tussen het bedrijfsleven en de inwoners van zuidoost. Grote bedrijven in zuidoost, denk aan Rabobank, Vattenfall, ING, AMC en Ikea, hebben hun maatschappelijk ondernemen paragraaf in hun beleid. Dit zijn ook de bedrijven met de banen en stageplekken. Ik wil deze twee verbinden om de inwoners van zuidoost, zowel de jeugd als de statushouders, perspectief te bieden. Met aangepast onderwijs zorgen voor een betere match tussen vraag en aanbod. Een aannemer zit namelijk te springen om technische mensen en die worden nauwelijks opgeleid. Met het ROC proberen we de opleiding zo te modeleren dat jongelui geïnteresseerd raken in een scholing met perspectief op een baan. Deze manier van denken lijkt op die van Breikers, immers, we maken een match tussen vraag en aanbod. Zo’n aanpak kun je natuurlijk op veel onderwerpen toepassen. Voorbeeld: bedrijven willen een energietransitie, maar wat komt er kijken bij het plaatsen van zonnepanelen en de aansluiting op het grote net? Voor veel bedrijven een mistige business waar een partij tussen overheid en bedrijfsleven te hulp kan schieten.”

Johan Cruijff Arena
Op dit gebied heeft Henk een hoop ervaring. De directeur van de Johan Cruijff Arena had namelijk een visie: één van de meest duurzame en innovatieve stadions ter wereld maken. Een stadion met een positieve impact op de omgeving. En dat is gelukt; ruim 4.200 zonnepanelen op het dak van het stadion en een windturbine in Oudendijk leveren groene stroom aan de ArenA en de batterijen van 148 gebruikte Nissan LEAF auto’s zorgen voor de opslag. Dit maakt van de Johan Cruijff ArenA het grootste Europese energieopslagsysteem in een commercieel gebouw. Ook een leuk weetje; de tonnen gemaaid gras gaan van het voetbalveld rechtstreeks naar de Amsterdamse boerderij De Dikhoeve. Hier produceren schapen de melk voor de enige echte ArenA-kaas. “Het onderwerp duurzaamheid vind ik belangrijk. Met z’n allen dragen we verantwoordelijkheid voor de samenleving en de toekomst. In 1995 ben ik in zuidoost begonnen, een gebied met veel problemen die opgelost moeten worden. Daar hoort milieu ook bij. Wie een beetje nadenkt weet dat we met z’n allen deze aardbol aan het opvreten zijn en als we daar niets aan doen dat ons voortbestaan in gevaar komt. Ik vind het onze verantwoordelijkheid om daar iets aan te doen. We zien de ArenA als voorbeeldfunctie, als relatief klein bedrijf hebben we veel impact. Zelfs CNN kijkt naar wat wij doen. In 2010 zijn we begonnen met de energietransitie en we rollen dit nu in het hele gebied uit. Dat zie ik ook als taak in mijn functie als voorzitter bij VNO-NCW. Als voorzitter wil ik graag de matchmaker zijn naar de overheid toe. Werkgelegenheid, energietransitie, bereikbaarheid, openbare orde en veiligheid, duurzaamheid in de breedste zin.”