Het individueel mobiliteitsbudget groeit aan populariteit nu de mobiliteitsbehoefte blijvend lijkt af te nemen. Meerdere bedrijven ruilen leaseauto’s in voor deze regeling, bleek uit het Nationaal Zakelijke Mobiliteitsonderzoek 2020 (NZMO). Dat biedt kansen voor de OV-sector, maar hoe kan worden bevorderd dat deze werknemers daadwerkelijk kiezen voor het openbaar vervoer?
Een kwart van de in het NZMO ondervraagde bedrijven voorzag afgelopen november een afname van het wagenpark, met name grote bedrijven met minimaal 200 werknemers. Een derde van deze bedrijven stelde in plaats daarvan over te gaan op het verstrekken van individuele mobiliteitsbudgetten. Daarmee kunnen werknemers zelf invullen voor welke modaliteit zij kiezen en dat stimuleert meer flexibel reisgedrag.
Extra toestroom OV
“Als je de lease-auto inruilt voor budget, levert dit extra toestroom op voor het OV”, zegt Rein Aarts, directeur van Stichting Breikers. “De reiziger gaat dan nadenken wat de slimste en duurzaamste manier is om te reizen en dat is toch vaak het OV.” Breikers adviseert werkgevers – in opdracht van het Rijk en de Metropoolregio Amsterdam – kosteloos om thuiswerken en flexibel en duurzaam reizen te stimuleren. “Met een gericht reisprogramma proberen we werkgevers en werknemers te helpen niet terug te vallen in het oude reisgedrag. Bijvoorbeeld door structureel thuiswerken te promoten. Voor de overige dagen is het motto: spreiden, spreiden, spreiden. Zowel in tijd als modaliteit.”
Twintig grote werkgevers in Noord-Holland, met in totaal bijna 40.000 werknemers, maakten eind vorig jaar afspraken over spreiden van werktijden en verkeer. Zij tekenden een intentieverklaring waarin staat dat dat thuiswerken de norm blijft en verder wordt gestimuleerd om rustige tijden te kiezen en modaliteiten af te wisselen. Daarbij moet het OV dé modaliteit zijn voor langere afstanden en de fiets voor de kortere, zodat de auto voorbehouden blijft aan suboptimale verbindingen of reistijden. Inmiddels hebben nog eens vijftien grote bedrijven hun handtekening onder de verklaring gezet.
Duurzaam en slim reizen belonen
Om van flexibel reizen het nieuwe normaal te maken, zit je volgens Aarts al snel in de hoek van Mobility as a Service. “Je stimuleert spreiden door werknemers een app te bieden waarop ze zien wat de slimste, duurzaamste, snelste of goedkoopste optie is.” Wat volgens Aarts nog meer helpt, is om die app en het mobiliteitsbudget te koppelen aan een loyaliteitsprogramma. “En daarmee heel gericht duurzaam (OV en fiets) en slim (buiten de spits) reizen te belonen.”
Het specifiek stimuleren van OV en fiets vraagt ook om een aanpassing van de werkomgeving. Die ontwikkeling heeft zich de afgelopen jaren al ingezet, aldus Aarts. “Werknemers die met het OV reizen, werken vaak bij OV-knooppunten of intercitystations. Er worden parkeerplaatsen geschrapt, of die zijn astronomisch duur.”
De kans groot is dat deze reizigers weer in het OV stappen zodra zij weer naar kantoor mogen. Toch moet er het nodige gebeuren om hun vertrouwen echt terug te winnen. In november – voordat de harde lockdown werd aangekondigd – ontmoedigde nog bijna de helft van de bedrijven reizen met het OV, blijkt uit het NZMO. De werkgevers verwachtten dat hun werknemers over zes maanden 12 procent minder vaak gebruik zouden maken van het OV – gelijk aan de verwachte afname van zakelijke reizen met de auto. Het volledige NZMO-rapport van onderzoeksbureau VMS | Insight is hier op te vragen.
‘Het OV=OK’
Werkgevers spelen een belangrijke rol bij het veranderen van reisgedrag, maar de bal ligt ook bij vervoerders. Bij één dag in de week thuiswerken, is betalen naar gebruik bijvoorbeeld gunstiger dan abonnementsvormen en vaste regelingen die pre-corona gebruikelijk waren, bleek vorig jaar uit onderzoek. Dat vraagt om nieuwe en flexibele abonnementen, maar het is volgens Aarts ook cruciaal dat de campagne ‘Het OV=OK’ zo snel als mogelijk weer van stal wordt gehaald.
Dat is ook de bedoeling van de vervoerders, die de landelijke campagne in september op pauze zetten vanwege het oplopende aantal coronabesmettingen. ‘Het OV=OK’ had tot doel om reizigers te informeren dat reizen met het OV verantwoord is. Inmiddels is het advies weer maandenlang om trein, tram, bus en metro te mijden en daardoor raakt de modaliteit weer in de vergetelheid, aldus Aarts. “Van dat gedrag moeten we af, iedereen moet zich weer veilig voelen in het OV. Daar zal aardig wat aandacht aan moeten worden besteed. De situatie waar we afgelopen jaar aan gewend zijn geraakt is niet overmorgen weer weggepoetst.”
Timing is heel belangrijk voor deze campagne, benadrukt Aarts. “Corona was het moment waarop we schoksgewijs allemaal naar ander gedrag moesten. Op het moment dat restricties eraf gaan, heb je weer zo’n moment om aan reisgedrag te sleutelen.”
Ook uitdagingen
Met de transitie naar flexibel reizen en de vlucht van het mobiliteitsbudget liggen er dus kansen genoeg voor de OV-sector om, met name buiten de spits, nieuwe reizigers te verwelkomen. Daarmee zou haast worden vergeten dat met teruglopende vaste OV-abonnementen en structureel thuiswerken ook inkomsten verloren gaan, al heeft dat volgens Aarts ook de nodige voordelen.
“Als iedereen in de Metropoolregio Amsterdam structureel één dag meer gaat thuiswerken, scheelt dat 10 procent van het woon-werkverkeer. Dat is precies wat je nodig hebt om van de hyperspits af te komen, maar zijn dus wel 10 procent minder tickets die je in het OV verkoopt. Dat wordt nog best een puzzel.”
De presentatie van de belangrijkste conclusies uit het National Zakelijke Mobiliteitsonderzoek is hier terug te kijken. Benieuwd naar alle resultaten? Het volledige 130 pagina’s tellende rapport is te bestellen via deze link.
Gerelateerde interessante artikelen op OVPro:
