De Corona-pandemie houdt ons in haar greep. Zo zijn kantoren, treinen, fietspaden en snelwegen al weken nagenoeg leeg. We houden massaal 1,5 meter afstand. Maar wat als we straks weer ‘gewoon’ naar ons werk gaan? Wil je als werkgever nog dat je medewerkers in een volle trein zitten waar het infectiegevaar groter is dan in de auto of op de fiets? Welke strategieën kun je volgen om dit risico te beperken en wat betekent dit voor je beleid?
De feiten over infectiegevaar
In 2018 deed het RIVM een onderzoek (1) naar de gezondheidseffecten van verschillende vormen van reizen. Reizen per fiets en openbaar vervoer is het gezondst doordat deze groepen relatief veel lichaamsbeweging krijgen. In het onderzoek is echter ook gekeken naar het infectiegevaar. Reizen met het openbaar vervoer heeft, zo stelt het RIVM, een groter gevaar op infecties: “Kans op besmetting door een ziekteverwekker is groter voor treinreizigers dan voor automobilisten”. De reisduur en drukte vergroten het infectiegevaar.
Mobiliteit en gezondheid Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar gezondheidseffecten van vervoer (los van risico op infecties). Daaruit blijkt een eenduidig beeld. Fietsers zijn het gezondst (lager BMI, lager verzuim) Reizen per OV heeft gezondheidsvoordelen t.o.v. de auto. Dit komt met name door het voor- en natransport dat veelal per fiets of lopend plaatsvindt Reizen per auto heeft negatieve effecten op gezondheid
Tegelijkertijd nuanceert het RIVM dit ook in haar studie. Ondanks dat het infectiegevaar voor treinreizigers groter is dan voor automobilisten en fietsers, betekent dit slechts een geringe toename van het infectiegevaar op een dag: “Echter, de kans om als individu gedurende een werkdag een infectieziekte op te lopen verschilt weinig tussen beide groepen, omdat de overdracht van ziekteverwekkers ook thuis en op het werk plaatsvindt”.
Een geringe toename dus; of toch niet? Want juist in onze kantoren en thuissituatie zullen we de nodige maatregelen treffen om het infectiegevaar te verkleinen. Als er niets in het OV gebeurt, neemt hier de kans op besmetting dus in verhouding toe. Uit hetzelfde onderzoek van het RIVM blijkt dat OV-bedrijven drie maatregelen kunnen nemen om de kans op infecties te reduceren:
- Ontsmetting van het voertuig (op de afbeelding zie je een bus in Wuhan die ontsmet wordt met UV-licht)
- Ventilatie verbeteren
- Frequent verversen van de lucht in een treincoupé (>26 keer per uur) heeft een aanmerkelijk positief effect
Corona-vervoersladder (Elektrische) fiets en lopen Auto/motor Carpool/taxi Vanpool/shuttlebus (waarbij je grip hebt op frequentie ontsmetting en mate van ventilatie) Openbaar vervoer buiten de spits Openbaar vervoer tijdens de spits: 1e klasse Openbaar vervoer tijdens de spits: 2e klasse
Wat doe je als werkgever?
Als goed werkgever tref je zo lang als er nog geen echte oplossing (vaccin) is maatregelen om je medewerkers zo min mogelijk bloot te stellen aan het Covid-19 virus. Je kantoor laat je regelmatig schoonmaken, je kijkt kritisch naar grote bijeenkomsten en je geeft instructie over hygiëne en het inmiddels bekende niezen in je elleboog. Maar wat doe je met het infectiegevaar tijdens de woon-werkritten (2) en zakelijke reizen van je medewerkers?
In de Corona-vervoersladder (zie kader) hebben we de verschillende vormen van vervoer gerangschikt naar kans op infectie. Waarbij de fiets bovenaan staat (kleinste kans op infectie en positieve impact op gezondheid (3)) en het openbaar vervoer 2e klasse in de spits onderaan de ladder staat.
Een simpele ladder doet geen recht aan de strategische keuze die je als werkgever moet maken. We zien drie scenario’s voor de keuze waar je nu voor staat:
- Accepteren
- Reduceren
- Minimaliseren
Waar je ook voor kiest, zorg dat dit een weloverwogen keuze is met een goede risico-inschatting.
- Accepteren
Zoals het RIVM stelt: De meeste overdracht van ziekteverwekkers vindt thuis plaats en op de werkplek. De invloed van het gekozen vervoermiddel is waarschijnlijk gering, helemaal bij reizen van minder dan 30 minuten. Je kiest er daardoor voor om niet actief te sturen op de manier van reizen van je medewerkers. “Er zullen medewerkers besmet raken, dat kun je immers niet uitsluiten en anders worden ze toch wel ziek in de supermarkt of op een verjaardag”.
- Reduceren
Om de kans op infecties te reduceren, bied je medewerkers mogelijkheden om de drukke OV-reis te ontlopen. Dit is stimulerend en niet sturend; je medewerkers mogen met het openbaar vervoer blijven reizen. Maatregelen die bij dit scenario horen zijn bijvoorbeeld:
- Je reduceert het aantal woon-werkritten door thuiswerken en videovergaderen te blijven stimuleren (je medewerkers zijn dit immers al maanden gewend);
- Je stimuleert en faciliteert het reizen per (elektrische) fiets of speed pedelec. Je gaat bijvoorbeeld een leaseconstructie aan met een van de vele E-bike leasebedrijven voor een periode van zo’n 2 jaar. Daarnaast faciliteer je in deelfietsen voor zakelijke afspraken;
- Je strikte parkeerbeleid stel je wat bij; je faciliteert meer medewerkers om te reizen met hun eigen auto. Al botst dit met je ambities op duurzaamheid. Daarnaast zoek je naar mogelijkheden om te parkeren op afstand. Het natransport faciliteer je met fietsen (park + bike);
- Je maakt het tijdelijk mogelijk dat je medewerkers 1e klasse mogen reizen in het openbaar vervoer om zo de grootste drukte in de 2e klasse te ontlopen;
- Je faciliteert het gebruik van de OV-fiets (of andere aanbieder) voor het natransport van station naar kantoor. Je geeft je medewerkers ontsmettingsmiddel mee voor de handvatten;
- Je stimuleert medewerkers die van het openbaar vervoer afhankelijk zijn om buiten de spits te reizen. Fysieke vergaderingen vinden uitsluitend plaats tussen 10:30 en 15:00 uur.
3. Minimaliseren
Je neemt geen risico’s. Reizen per openbaar vervoer verbied je.
Een drastische maatregel met vergaande consequenties. Een deel van je medewerkers is afhankelijk van het openbaar vervoer. Hen zul je van een alternatief moeten voorzien. Daarnaast zul je door de groei van het aantal autoreizigers je parkeervoorziening tijdelijk moeten uitbreiden. Een kostbare aangelegenheid. Maatregelen en flankerende maatregelen die bij dit scenario horen zijn bijvoorbeeld:
- Je verbiedt het reizen per openbaar vervoer;
- Je stelt een maximum aan het aantal kantoordagen per medewerker per week en faciliteert thuiswerken goed;
- Medewerkers die afhankelijk zijn van het openbaar vervoer mogen per taxi reizen. Dit koop je collectief in bij een taxi-bedrijf;
- Je faciliteert het reizen per (elektrische) fiets of speed pedelec. Je gaat een leaseconstructie aan met een van de vele E-bike leasebedrijven voor een periode van zo’n 2 jaar. Daarnaast heb je deelfietsen voor zakelijke afspraken;
- Je faciliteert meer medewerkers om te reizen met hun eigen auto en huurt parkeerplaatsen bij. Daarnaast zoek je naar mogelijkheden om te parkeren op afstand. Het natransport faciliteer je met fietsen (park + bike).
Verhogen vitaliteit
Welk scenario je ook kiest, inzetten op het verhogen van de vitaliteit van je medewerkers kan nooit kwaad. Maatregelen die bij dit scenario horen zijn bijvoorbeeld:
- Je stimuleert reizen per fiets en elektrische fiets
- Je daagt medewerkers uit voldoende te bewegen bijvoorbeeld door mee te doen aan challenges. Maar ook door bijvoorbeeld wandelend en staand vergaderen en lunchwandelen te stimuleren, fiets-, loop-, of stabureaus aan te schaffen.
- Medewerkers met een hoog BMI bied je een persoonlijk vitaliteitsprogramma aan
Conclusie
Het is balanceren tussen het verkleinen van de kans op infecties en het goed faciliteren van je medewerkers in hun woon-werkreis. De kans op infecties in het openbaar vervoer is groter dan in de auto en de fiets, maar lijkt beperkt. Maar aan welk risico wil je je medewerkers blootstellen? En wat is de prijs die hier tegenover mag staan? Op basis van een gedegen risico- en impactanalyse maak je een keuze voor een van de scenario’s: ‘accepteren, reduceren of minimaliseren’ en wellicht zet je juist nu in op het verhogen van de vitaliteit van je medewerkers. Hierbij werk je vervolgens aan de juiste set aan maatregelen.
Wil je sparren over de mogelijkheden en goed inzicht krijgen in de consequenties van bovenstaande scenario’s op je medewerkers, kosten en bedrijfsvoering? Neem dan contact met ons op.
Jos Hollestelle, Mobiliteitsconsultant bij Breikers
info@wijzijnbreikers.nl
(1) RIVM 2018: Gezondheidseffecten van het reizen met auto of trein in het woon-werkverkeer. (2) Uit de NS Benchmark 2018 blijkt dat 22% van de werknemers met het openbaar vervoer reist. Dit aandeel varieert sterk per werkgever. (3) Uit onderzoek van The Lancet blijkt dat fietsende forenzen gemiddeld 5kg lichter zijn dan niet fietsende forenzen. Relevant omdat juist een hoog BMI lijkt bij te dragen aan de ernst van de ziekteverschijnselen van een Corona-patiënt. Zo stelt het UMCG: ‘hoe meer vetweefsel, des te meer plek voor coronavirus om schade aan te richten’